Anne-Baba Tutumlarının Çocuk Üzerindeki Etkileri

11 Şubat 2016 Devamı

Kendi Çocukluğunuzu bir düşünün..
–”Neden şirkette boş kalan yere başvurmuyorsun?”
–”Hayır, o iş için ben yeterli değilim.”
-”Bu adamın eski kocan gibi seni üzeceğini görmüyor musun?”
-”Galiba ben bunu göremeyecek kadar aptalım.”
-”Neden onun seni yönetmesine izin veriyorsun?”
-”Ben yaşamım boyunca böyleydim.”

• Çocukluk yaşamınız boyunca edindiğiniz deneyimler; anne-baba ve çocukların rolleriyle ilgili hafızanızda yer eden kalıntılar, şimdiki tutumlarınıza etki eder.

Çocuklarımızı Nasıl Hipnotize Ederiz?

• Belli cümle kalıplarını sürekli yineleyerek kullandığınızda, çocuğunuzun bilinçaltına nüfuz ederek onları programlarsınız.
Böyle bir niyetimiz olmasa bile…
• “Sana verdiğimiz emeklere yazık”
• “Ne kadar sinir bozucu bir çocuksun”
• “Benim tatlı, küçük beceriksizim, gel buraya ben yapayım”
• “Aynı Ali amcan gibi kötüsün” (hapiste yatan)
• “Aynı Ayşe teyzen gibisin” (içkiden hoşlanan)
• “Deli misin, nesin?”

• Bu cümleler, nesilden nesile geçen bir lanet gibi sinirli ebeveynler tarafından istenmeyerek de olsa çocuklara aktarılır.
Bunlar kendi kendini gerçekleştirilen kehanet gibidir.Ne kadar çok tekrar edilirse, o kadar çabuk gerçekleşirler

• Çocuğunuza ne derseniz, öyle olma ihtimali artırırsınız. “Tembel”, “sorumsuz”, “asi”, “inatçı” gibi olumsuz sıfatlar bu özellikleri geliştirir.

• Çocuğunuzun dış görünüşüyle ilgili hep olumlu sözler söyleyin. “Şişko”, “cılız”, “göbeğine bak”, “kemiklerin sayılıyor” gibi sözle söylemeyin.Bu tür sözler onda, hayat boyu sürecek bir yetersizlik duygusu yerleşmesine neden olur.

1-Baskıcı-Otoriter Tutum:

• Çocukların davranışlarını, hiç esnemeyen, mutlak ölçülere göre biçimlendirme eğilimlidirler. Cezalandırıcı bir yol izlerler.

• Etkileri:Bu tutumda anne-baba çocuğa karşı öfkesini kolaylıkla ifade eder. Bu da çocukta, kendine güvensizlik, düşük benlik saygısı ve çekingenliğe sebep olur.

• “Odana git”
• “Gürültü yapmayı kes”
• “Durmazsan tokatı yiyeceksin”
• “Bunu sadece benim söylediğim şekilde yapacaksın, o kadar”
• Ben anneyim/babayım, sen ise bir çocuksun” cümleleriyle çocuğun istek ve gereksinimlerini dikkate almaz.

• Yetişkin birinin bir çocuğa karşı bu tip ifadeler kullanmaya zorlayan düşünce: Yapacak bir şey kalmadığında, korkutmayı dene!

Anne-baba Öfkesini Kontrol Edemezse
• Dövülen çocuklar kavga,geçimsizlik ve düşmanlığı öğrenir ve kendileri de sorunlarını güce dayanarak çözme yoluna gider.

• Etkileri: Böyle bir ortamda büyüyen çocuklar sosyal ve iletişim becerileri ile girişimcilik yeteneklerinin zayıf olduğu görülür.

2-Gevşek Tutum

• İhmalkar Tutum:Çocuğun yaşamıyla ilgili değildir. Sosyal yönü zayıf, düşük benlik kontrolü olan ve bağımsızlığı kolayca elde edemeyen çocuklar yetişir.

• İlgisiz aileler saldırganlığı körükler, çocuklar çevresindeki eşyaya ve kişilere zarar verir.

• Aşırı Hoşgörülü:Çocuklar karşısında teslim olan, onların ısrarlı isteklerini yerine getiren, onları şımartan, fazlasıyla özgürlük tanıyan,kolay boyun eğen anne-babalardır.

• Görünürde çocuğuyla çok ilgilidirler fakat çocuk üzerinde çok başarısız bir kontrol sergilemekte ve az sayıda talepte bulunmaktadır.

• Etkileri: Çocuklar hiçbir zaman kendi davranışlarını kontrol etmeyi öğrenemezler. Her zaman kendi yollarının izlenmesini ve isteklerinin gerçekleştirilmesini beklerler. Sosyal gelişiminde gecikmeler görülür.

• Arkadaşları arasında kabul görmeyen, dışlanan bir birey olur. Nadiren başkalarına saygı duymayı öğrenir, okula uyum sağlayamaz, doyumsuz, kendine güveni olmayan, bencil ve diğer kimselere aşırı bağımlı bir birey olur.

3-Aşırı Korumacı Tutum

• Çocuğa gereğinden fazla kontrol ve özen gösterilmesidir.Çocuğun büyümesine izin verilmez. Arkadaş ilişkileri olumsuz etkilenir.

• Genellikle annelerin evliliğinde bulamadığı doyumu, çocuklarında aramaktadır.Bu gereksiz özverinin faturası, ileriki yıllarda annenin yüksek beklenti içine girmesiyle çocuğa kesilmektedir.

4-Tutarsız ve Kararsız Tutum

• Anne-babanın kararsız tutumu neyin uygun davranış olduğu konusunda çocuğu ikileme düşürür. Hangi yolu izleyeceğini bilemez.

• Bazı durumlar dışında, anne-baba çocuğun gözünde daima aynı tarafta olmalıdır. Böylece çocuk, istediği bir şey için anne-babayı karşı karşıya getirmek gibi bir yola başvurmayı öğrenmez.

5-Destekleyici-Güvenilir Tutum

• Anne-baba çocuğu destekler ama sınırları koyar ve hareketlerini kontrol eder. Ebeveyn ile çocuk arasında sözel iletişim kanalları açıktır ve İsteklerini açık,anlaşılır bir şekilde dile getirir.

• Bu tutumda iki tezat yaklaşım olan denetim ve sevgi bir aradadır.

• Yakınlık ve ilgi, sözle ve dokunarak sevgi belirtmek, ortak faaliyetlerde bulunmaktır.

• Etkileri: Kendi başına karar verebilen, aile çocuğu yüreklendirdiği için yüksek bir benlik saygısı olan bir birey olarak yetişir.
Çocuğun kendi olarak gelişmesine, kendine özgü anlayış ve görüşlerini ifade etmesine olanak sağlanır.

• Anne-baba konuya:
“Bunu böyle yapmaman gerektiğini biliyordun. Gel şimdi böyle bir sorunla karşılaştığında, neler yapabileceğini birlikte tartışalım”

Ailelere Öneriler

• İstediğiniz gibi bir çocuk yetiştirmeniz, söylediklerinizden çok, kurduğunuz ilişki biçimine bağlıdır.

• Çocuğunuz büyüdüğünde kusursuz ve temiz bir evde yaşayıp yaşamadığını değil, anne-baba olarak sizinle mutlu ve keyifli zaman geçirip geçirmediğini hatırlayacaktır.

• Çocuğunuzun huysuzluğunu ya da olumlu yönlerini nereden kaptığını merak ediyorsanız aynaya bakmanızda yarar var.

Hem olumlu hem olumsuz yanlarının sebebi sizsiniz..

• Hiçbir eleştiriyi çocuğun kişiliğini hedef alarak yapmayın. Davranışı eleştirin. Oyuncuya değil, topa vurun. “Tembel” yerine “Ödevini neden yapmadın?” “Sorumsuz” yerine “Odan toplanmamış” deyin.

• Bir şey kırıldığı, bozulduğu ya da kaybolduğu zaman çevrenizdekileri suçlamayın. Olmuş olanı değiştiremezsiniz. Çocuğunuz, yolunda gitmeyen bir şeye nasıl tepki verileceğini size bakarak öğrenecektir.

Sonuç Olarak

• Amaçlar, uğurlarında adım adım çaba harcanırsa ve düzenli olarak o yönde gayret gösterilirse gerçekleşir.
Mutlu ve sağlıklı çocuklar yetiştirmek için, doğru iletişim tarzını bulup onu sürdürün.

• Çocuklarınıza nasıl yaklaşırsanız size öyle geri döneceklerini unutmayın!

Sevgilerimle

Uzm.Psikolog Buket Kasrat